U Z. Eliserio

by U Z. Eliserio

translated into Cebuano by Mariel M. Acosta

Sa balay nila Luis gisaulog ang adlaw sa pagkatawo sa iyahang Lola. Kauban sa balay iyang mga angkol, ante ug mga ig-agaw. Dili komportable si Luis sa iyang mga ig-agaw kay siya ang kinamaguwangan sa ilaha. Trese anyos na si Luis ug ang nagsunod niini kay otso anyos pa lamang.

Imbis na makigdula, nagtan-aw na lang si Luis ug TV. Samtang nalipay kini sa iyang pagtan-aw, gitawag si Luis sa iyahang Lola.

Naglingkod ang iyahang Lola sa sala ug gipalibutan kini sa iyahang mga apo. “Luis, Luis” tawag sa iyang Lola. “Dali diri dong, paminaw sa akong istorya.”

Dili unta biyaan ni Luis ang iyang pagtan-aw ug TV pero tungod kay gihigugma man niya iyang Lola, niduol siya tapad sa iyang mga ig-agaw. “Pambata na sad ni ba kadtong pagong ug kuneho,” ingon ni Luis sa iyang huna-huna.

“Paminaw mo,” ingon sa Lola ni Luis. “Ang atong istoryahan karon kay dili na maghisgot sa kaharian o sa hayop sa kalasangan. Ang atong hisgutan karon kay ang kaugmaon.”

Hilom nga naminaw ang tanan. Natingala si Luis.

“Kadtong bata pa ko…”

“Ana ka La kaugmaon atong hisgutan…Nganong…?” pangutana ni Luis.

“Paminaw dong…Paminaw ba? Maminaw ka?” tubag sa iyang Lola.

“Oo La.”

“Kadtong bata pa ko, naa koy nakaila na lalaki, nakabistidag itom. Ug ang iyang buhok kay hangtod na sa iyang bat-ang sa kataas. Ang nakalahi pa gyud sa iya kay dili siya kabalo mukanta.”

“Giunsa ninyo pagkaila La?” pangutana sa isa kaig-agaw ni Luis.

“Isa kaadlaw sa atong bukid, naglakaw-lakaw ra gud ko unya nagmuni-muni. Nakita man nako na siya sa sapa, nag-inom ug tubig sa sapa kay giuhaw, gikapoy, tapos gipaningot ug maayo. Payat pud kaayo siya maong giagda nako ug kaon. Ang akong dala nga suman kay iya dayong nahurot, isa ra kapaakan niya, hurot dayon ang suman nga pagkataas-taas ra ba ato.”

“Kahagog La murag si Angkol Borgy!” ingon ni Luis.

Ningkatawa ilahang Lola. “O murag si Angkol Borgy ninyo. Pagkahuman niyag kaon, naginistoryahay mi sa ilalom sa kahoy. Nahibaw-an nako didto kung asa siya gikan ug unsay tuyo niya diri.”

“Asa siya gikan La?”

“Unsa man ka dong uy” pangutana sa Lola ni Luis samtang nagkatawa “Wa ka naminaw? Gikan siya sa kaugmaon. Ang dapat ninyo nga pangutana kay unsay tuyo niya?”

Nangutana ang magig-agaw: “Unsay tuyo niya La?”

Nihilom ug dugay ilahang Lola. “Pila ka sintos tuig ang mulabay, ingon sa ako sa lalaki. Naay muabot na gira pagkahuman naay mudaog nga diktador. Grabi ni nga diktador maong ang Pilipinas puhon, diktahan ang mga tao unsay dapat istayl sa ilang gupit.”

“Unsa La?” sabay na pangutana sa tanan.

“O bawal magpagupit. Pagpangutana nako sa iya nganong nakasuot siyag bistida nga itom, gitubag ko niya nga puhon daw, dili ang mga tawo ang makabuot kung unsay ilang suoton!”

“Unsa La?”sabay na pud na pangutana sa tanan.

“Ug kabalo ba mo unsay pinakahadlok sa iyang kalibutan?”

“Bawal sila mukanta La?” pangutana ni Luis.

“Tama dong,” tubag sa iyang Lola. “Tan-aw nimo ngano kaya dili sila pwede mukanta?”

Wala katubag si Luis.

“Naa kayay makatubag?” Giisa-isa silag tan-aw sa ilang Lola kung naa bay makatubag.

Pero walay nakatubag.

“Kamo nak, naa moy tubag?”

Wala gihapon.

“Borgy?”

“Wala ko kabalo Ma.”

Mingisi ang Lola ni Luis. “Pagkahuman sa gira, mas kusgan na ang diktador. Pero daghan gyapoy gaagad sa kagawasan maong daghay ninglaban sa iyaha. Pero kay kontrolado man sa diktador ang mga balita na madungog sa TV ug sa radyo, kinahanglan mangita ug pamaagi ang mga tawo para ipahibalo sa uban ilang mga mulo. Kanta ilang napili na pamaagi. Kada kalaban sa dikatdor, naay kanta nga mutatak sa iyang huna-huna. Ug kada magkita ang mga tawo, manganta sila.

“Kadali lang La,” ingon ni Luis. “Kung ang mga kalaban sa diktador kay kabalo mukanta, nganong siya dili? Dili ba siya kalaban sa diktador La?”

Miduko iyang Lola. “Dong, ang giingon sa ako sa lalaki kay kadtong wala pa siya gipanganak. Wala man niya maabti ang panahon nga naa pay mikalaban sa diktador. Wala na niya maabti ang panahong naa pay kabalo mukanta. Sa iyang gigikanan, wala nay kanta.”

“Wala nay kanta La?” pangutana sa isa pa kaig-agaw ni Luis.

“Wala nay kanta.” Naglingo-lingo ilang Lola. “Mao ng nahadlok ko. Muabot ang adlaw nga diktahan ta unsay atong gupit ug kung unsay atong suoton. Ug mawala ang mga kanta.” Ning-ubo ilahang Lola. “Sige na balik namo sa inyong pagdula-dula. Salamat sa pagpaminaw. Salamat kay naa mo diri sa pagsaulog sa akong adlaw.”

Nanindog na ang mga bata para magpadayon ug dula. Nabilin si Luis. Gipangutana niya iyang Lola. “La unsay pangalan atong lalaki?”

“Jorge dong, Jorge.”

“La? Diba Jorge man ang pangalan ni Lolo?”

Gikindatan si Luis sa iyahang Lola ug gibilin niya kini nga naghuna-huna pa.

“O Luis, naunsa man ka dihaa?”

“Naghuna-huna lang ko sa giingon ni Lola kol.” Tubag ni Luis sa iyang angkol na si Angkol Borgy.

“Mao ba?” Mikatawa ug kusog si Borgy. “Ayaw kaayo ug tuo sa istorya ha? Storya-storya ra man na.”

“Sige kol.”

“O pagtan-aw nag balik ug TV pwede sab makigdula ka sa imong mga ig-agaw.”

Naglakaw palayo ang angkol ni Luis. Gipanid-an siya ni Luis. Gisigurado sa ulitawo nga wala na siya gitan-aw sa iyang angkol. Wala miadto si Luis sa iyang mga ig-agaw aron makigdula. Miadto siya sa kwarto sa iyang Lolo Jorge.

Dugay-dugay na pud nga wala sila magkita sa iyang Lolo. Tigulang na intawon ug naa puy sakit. Di na makalakaw sa iyang kwarto kay nagsalig na lang intawon sa dextrose ug unsa pa nga makinaryang wala kasabot si Luis kung para sa asa to. Basta ang iya rang nahibal-an kay naospital iyang Lolo atong miaging tuig pa. Duha na kabulan ang milabay gikan sa pagkaospital nga di na makalakaw iyahang Lolo.

Ang inahan ni Luis ang pirmi magbantay sa iyang Lolo, ug natingala kini nganong giduaw ni Luis iyahang Lolo sa kwarto. Mitindog dayon iyang inahan ug nangutana “Nagtaguanay ba mo nak? Wala baya kay ig-agaw nga nagtago diri. Bawal ang samok diri basig madisturbo inyong Lolo.”

Gihalukan si Luis sa iyang inahan sa agtang. “Tistingi didto sa labas pangitaa” ingon sa inahan kay Luis ug gitudlo ang pirtahan.

Gitrapuhan ni Luis ang iyang agtang. Di na daw siya bata para halukan pa sa iyang inahan sa agtang. “Wala man mi nagdula Ma. Gusto ra nako lantawon si Lolo.” Ug iya kining gilantaw nga mura nag manika sa katre iyang Lolo.

Nibalik ug lingkod ang inahan ni Luis sa monoblock tapad sa katre. Gilantaw pud niya iyang amahan nga nanaghan na ang uban sa ulo niini. Gigunitan sa inahan ni Luis ang kamot ni Lolo Jorge.

“Ikaw jud nak ba. Wa ko nagtuo nimo. Tulo na kabulan imong Lolo diri pero karon ra ka ningbisita maayo untag wala diri sa balay iyang kwarto.”

“Duha pa gani kabulan Ma.”

Gipangutana si Luis sa iyang inahan samtang nagtan-aw sa dextrose. “Unsa nak?”

“Duha kabulan pa man ma naa diri si Lolo sa balay.”

Ningkatawa ang inahan ni Luis. “Duha pa diay kabulan nak? Aw tama, Dali diri bi.”

Dili unta muduol si Luis kay kabalo siya unsay buhaton sa iyang inahan. Pero sa tingog pa lang daan, matod na ni Luis ang kaguol sa iyahang inahan maong niduol kini.

Gigakos siya sa iyang inahan ug gihalokan ang iyang aping. “Utukan gyud akong anak oy. Sabta na lang ko nak ha? Usahay makalimtanon na gyud ko. Usahay di nako makamatikod kung gabii na ba o adlaw pa. Pirmi ra man gud ko magbantay sa imong Lolo.”

“Ma.”

“Ayawg kabalaka di man ko muhilak.” Ningkatawa ang inahan ni Luis samtang gihikap ang aping sa iyang anak. “Ayawg lakaw ha? Diri ra ka ubani imong Lolo.” Ug gitudlo kay Luis ang usa pa ka monoblock na nakabutang sa suok sa kwarto sa iyang Lolo.

Gialsa kini ni Luis ug gidala tapad sa iyang inahan ug Lolo. Hilom ang ilang palibot. Gilantaw na pud ug balik sa inahan ni Luis ang Lolo sa iyang anak. Gilantaw pud ni Luis iyang inahan. Pila ka minuto ang milalabay, adunay nadungog si Luis nga murag tingog sa gigutom na iro.

“Unsa to nak?”

“Ningkaon na ka Ma?”

Wala nitubag ang iyang inahan.

“Kaon sa Ma, ako na lang say bantay kay Lolo.”

Nagduha-duha ang inahan ni Luis. “Ikaw na Luis? Di ba mahadlok man ka diri sa kwarto sa imong Lolo?”

“Gigutom man gud ka Ma. Kaya man nako bantayan si Lolo.” Gilantaw ni Luis ang palibot sa kwarto. “Dali ra man ka mahuman ug kaon Ma diba?” Halukan pa unta ug makausa pa si Luis sa iyang inahan. “Ayaw na Ma. Puno na kaayo nig lipstick akong nawong sigeg halukan nila Ante.”

“Aw di naman diay ka bata nak no? Di na pwede halukan. Di na pud ka sigeg dula. Kabuotan sa akong anak. Sige na.” Nilabas na ang inahan ni Luis sa kwarto para mukaon.

Walay mabuhat si Luis sa sulod kay siya ra may isa nga nagbantay sa iyang Lolo. Gilantaw ra ni Luis iyang Lolo. Hinay na ang pagtaas-baba sa dughan sa iyang Lolo kada muhinga. Gilantaw na pud niya ang dextrose. Hinay gyapon ang pagtulo sa likido sa sulod niini.

Tinood gyud diay ang ingon sa iyang inahan nga mahadlok siya sa sulod sa kwarto sa iyang Lolo.

Mintindog si Luis ug naglakaw padulong sa pirtahan. Kinahanglan na niya tawagon ug balik iyang inahan kay di na niini kaya pa ang pagbantay tungod sa kahadlok. Nakahuna-huna pud si Luis nga tama ang giingon sa iyang Angkol Borgy nga dili dapat mutuo sa istorya sa iyang Lola.

Dili man gyud daw gikan sa kaugmaon iyang Lolo.

Gunit ni Luis ang doorknob ug sadihang nakadungog siya ug “Beatriz, Beatriz…?”

Wala lingia ni Luis iyahang Lolo. “Wala diri si mama Lo. Kadali lang Lo tawagon sa nako si mama…”

“Luis?”

Wala kaantos si Luis ug mitan-aw ug balik sa katre kung asa naghigda iyang Lolo. Giunsa pagkahibalo sa iyang Lolo kung kinsa ang naa sa kwarto? Kakuyaw ba nga makaila ug tingog ni si Lolo Jorge?

“Luis?”

Nibalik si Luis ug lingkod sa monoblock. Gigunitan niya ang kamot sa iyang Lolo sama sa paggunit sa iyahang inahan sa kamot sa tigulang. Humok na ang kamot ni Lolo Jorge, murag kamot sa bata sa iyang Angkol Borgy. “O Lo, ako ni, tawagon na nako si mama Lo ako na siyang pabalikon.

“Luis, akong…”

“Apo, Lo. Apo ko ninyo.”

“Luis…” Miubo ang tigulang. “Luis… ang akong relo…”

Relo? Gipangita ni Luis ang relo sa iyang Lolo sa kwarto niini pero wala siyay makita nga relo.

“Wala may relo Lo. Pagbalik na lang ni mama Lo mangutana ko unsa nay oras ingnon taka.”

“Mikusog ang pag-ubo sa iyang Lolo. “Relo…gamita ang relo…”

“Relo Lo?”

“Ang kaugmaon… ang kaugmaon” Sa kakusog sa ubo sa tigulang, hapit mahulog si Luis sa iyang gilingkuran.

“Lo?”

Wala nitubag ang tigulang. Nagsugod na pud ug tingog ang mga makina.

Mitindog si Luis para tawagon iyahang inahan.

*

Sa balay nila Luis gihitabo ang lamay. Wala mihilak ang inahan ni Luis. Wala pud mihilak si Luis. Nihangyo ang Lola ni Luis nga dili sa gamiton ang TV samtang aduna pay lamay. Nisugot sila Luis. Sa ikatulo nga adlaw sa lamay, nagkita si Luis ug ang iyang kadula sa una atong bata pa sila. Ang ngalan sa babae kay si Marie.

Silingan sila sa una ni Marie. Klasmet sab silang duha atong elementarya, kasabay ni Luis ni si Marie kada ulian na gikan sa klase. Pero pagtung-tong nilag Hayskul, nibalhin ang pamilya ni Marie sa laing barangay.

Gamay ug buhok ang Lola ni Luis pati pud iyahang inahan. Pero mababae man o malalaki, gagmay gyud daw ug buhok ang ilang kaparyentehan o kadugo.

Pero si Marie, taas kini ug buhok hangtod sa iyang bat-ang.

Niduol si Marie kay Luis samtang nagabri si Luis ug ampaw aron kaunon. Sa ilang palibot kay puro tsismisan ug katawa ang gibuhat sa mga tawo.

“Kumusta naman ka Luis?” pangutana ni Marie.

Wala dayon katubag si Luis ug imbis na mutubag, gitunol na lang niya ang ampaw kay Marie na iya na untang kaunon.

“Mali man na. Naunsa ka? Nakalimot na ka? Dapat mutubag kag okay ra Marie Mais.”

“Marie, Mais?”

“Marie, Mais. Ako.” Gikuha ni Marie ang gitunol na ampaw sa iyaha ni Luis. “Grabe ka ha? Isa ra gani katuig ta wala nagkita…”

Wala gihapon makatingog si Luis.

“Ay…” Niduko si Marie. “Pasayloa ko wala ko nakahuna-huna nga suod diay ka sa imong Lolo. Sige, una sa ko.” Nitalikod ang dalaga ug milakaw palayo.

Giipon ni Luis ang iyang kusog para makastorya siyag tarong. “Ayaw, bata pa ka!”

Nihilom ang tanan.

Nihunong si Marie sa iyang paglakaw. Nilingi kay Luis nga nasuya. “Unsa man na? Wa ko ganahi.” Nipadayon na ang dalaga sa paglakaw.

Taod-taod na pud bago nabawi ni Luis iyang kusog. Gigukod niya si Marie ug nabanggan niya iyang Angkol Borgy. Gipahunong pud siya sa iyang inahan sa pagdagan. Kinahanglan na pud ni Luis maminaw sa istorya sa iyahang Lola. Pero sa katapusan, naabtan niya si Marie. Nakita ni Luis ang dalaga atbang sa ilang garahe, gitan-aw ang mga bituon sa kalangitan.

Giagbayan kini ni Luis. Wala milingi ang dalaga pero nakigistorya siya sa ulitawo.

“Kagahapon ra man namo nahibal-an maong karon ra mi nianhi kay kung kabalo pa lang mi dayon, unang adlaw pa lang sa lamay naa na mi.” Ug niatubang na kini kay Luis. “Kahinumdom pa ka sa una? Kadtong himsog ug buhi pa imong Lolo? Kadtong magtapok ta diri samtang naghisgot imong Lolo ug mga robot, planeta, mga tawo sa kagahapon ug kaugmaon?

Nitando si Luis.


“Unsa pa diay imong nakalimtan?” Nagsugod ug hilak ang dalaga. “Wala man lang ka nagguol.”

“Nganong ikaw man ang mihilak? Dili man nimo Lolo akong Lolo.”

“Kabastos nimo Luis uy bastos kayka.” Nidagan ang dalaga padulong sa garahe.

Gitan-aw ni Luis si Marie nga nilibot sa ilang sakyanan o kotsi. Gibuhi ni Marie ang suga sa garahe. Milingkod kini sa suok sa garahe ug gitabunan ang nawong. Gipasagdan sa ni Luis ug pila kaminuto. Gisigurado niya nga dili na mudagan si Marie. Human nilantaw ug balik ang ulitawo sa mga bituon sa kalangitan ayha misulod sa garahe. Gitaparan niya ang dalaga. Atbang nila kay mga lata sa pintora, sira na bayk, ug patong-patong na mga karton.

Napungot si Luis kay Marie human gipangutana ang dalaga. “Asa ka nagskwela karon?”

“Wala man lang ka nagtext.” “St. Mary’s College.” Tubag sa dalaga.

“Wala man koy selpon. Pasko pa daw ko palitan ni mama ug kung maayo sab daw akong grado.”

“Gimingaw ko nimo.” Ana ang dalaga.

“Tagai kog number nimo para mateksan dayon taka inig magkaselpon nako.” Gikalot ni Luis iyang ulo. “Gusto kag ampaw?”

“Muhunong na lagi ko sa paghilak kadali lang.” Tubag sa dalaga.

“Ayaw na ko kuhai. Diri ra ka.” Tugon ug balik ni Marie.

“Marie, Mais?”

“Unsa man Luis, Lusis?”

“Gipangita ka sa ako ni Lolo sa una kadtong naospital pa siya.”

“Pasayloa jud ko ha? Kabalo na ka daan na dili pa ko andam ato muadtog ospital kabalo baya ka sa nahitabo kay mama.” Nitulo na pud usab ang luha ni Marie.

Nitando na lang si Luis kay wala siya kabalo unsay iyang iingon sa dalaga.

“Luis, Lusis?”

“Unsa man, Marie Mais?”

“Nganong nagsaad man ka na magteks ka? Sigurado ba ka nga taas gyud imong grado ron? na sige ra baya kag pangopya sa ako sa una.” Nahimuot ang dalaga maong nakakatawa kini.

“Unsay ako, ikaw man.” Kay kusog man ang katawa sa dalaga, gigitik kini ni Luis.

Nitindog ang dalaga ug milikay sa mga kamot ni Luis. Ug nagginukdananay sila sa garahe.

Paspas mudagan si Marie.

Nadagma sa yuta si Luis kay nabangga sa mga karton. Nadat-ugan kini sa karton nga nay sulod.

“Lusis!”

Wala katingog si Luis kay nadat-ugan iyang dughan ug bug-at na karton. Wa siyay laing mabuhat kundi ipataas ang mga kamot ug mga bukton. Taod-taod pa siya natabangan ni Marie ug gitanggal niini ang karton nga midat-og sa dughan sa ulitawo. Nilingkod si Luis ug misandig sa karton nga nakadat-og sa iyaha. “Kusgana nimo uy.”

“Unsa?”

“Kusgan ka ba. Sakit baya kaayo ni sa dughan bay pero naalsa ra nimo na murag walay sulod.”

Gisigahan siyag mata ni Marie. “Ayaw ra gud ko gara-garai wala man toy sulod maong gaan ra kaayo.”

“Kung walay sulod sige daw bi itunol daw sa akoa bi.” Walay pagduha-duha nga gikuha ni Marie ang karton ug gibundak kini sa mga paa ni Luis.

“Agay!” Paminaw ni Luis kay mura siyag gilingkuran sa iyang Angkol Borgy. Sakit ang dala sa bug-at na karton. “Aray, kuhaa na!”

“Ambot nimo uy ayaw pagpakatawa bi.” Gialsag balik ni Marie ang karton ug gibutang tapad kay Luis. Milingkod pud ang dalaga tapad ni Luis. “Tan-awa, abrihi diba walay sulod.”

Giabrihan ni Luis ang karton. Isa ra ka butang ang sulod sa karton. Wala katuo ang ulitawo sa iyang nakita. “Kuhaa ra gud Marie, kuhaa.”

“Di ko nimo katabang uy.” Gisigahan usab ni Marie ug mata si Luis. “O lagi naa nay sulod tama na ka.”

“Palihog, kuhaa sa gud.”

“Sige tutal nihangyo ka.” Gikuha ni Marie ang sulod sa karton. “Ngano daw nanluspad ka? Unsay naa daw aning relo?”

Dili basta-basta ang relo. Bulawan ang butang, ug unom ang kamot niini. Kaila ni Luis ang iyang nakita. Gunit ni Marie ang relo ni Lolo Jorge. “Pwede ba na akoa na?”

“Ha? Malamang imoha man jud ni kay naa man ni sa inyong garahe.” Gitunol ni Marie ang relo kay Luis. “Ara, o.”

Gitutukan ra ni Luis ang relo na gunit ni Marie.

“Hoy unsa man mura kag wirdo.”

“Luis, Luis!”

“Si Angkol Borgy.” Nitindog si Luis. “Itago, dalia.”

Mitindog pud si Marie. “Unsa?”

“Basta!” Dungog ni Luis ang dagkong tamak sa iyang angkol. Naratol siya pero kabalo siya nga pag muiwas siya sa iyang angkol kay dudahan siya. Dili gusto si Luis na makit-an pa sa uban ang relo sa iyang Lolo. Wala siya kabalo ngano pero dapat matago dayon to.

“O, Marie nganong naglingkod man ka diha?”

“Kuan man gud kol…”

“Nagistoryaanay ra mi kol.” Matod ni Luis.

“Mao ba?” Gitunol ni Borgy ang iyang kamot kay Marie aron mutindog na kay gipangita na ang dalaga sa iyahang papa.

“Sige kol, musunod ra ko kol. Naa pa koy iingon kay Luis.”

Gihikap-hikap ni Borgy iyang tiyan. “Sige, pagdali ha para di ka makasab-an sa imong papa.” Mitando kini kay Luis ug gilimpyuhan ang garahe.

Nakalingkod si Luis sa mga karton. “Maayo na lang jud!” Ug pahinay nga gisumbag niini ang bukton sa dalaga. “Salamat ha? Pwede na ba nako tan-awon ang relo?”

“Patay, Luis!” samtang gipaak sa dalaga ang iyang wait. “Pasayloa ko.”

“Marie?”

“Nalingkuran man gud nako.”

Nakahigda sa mga karton si Luis. “Unsa? Hala basig nasira?”

Gihapak ni Marie ang tiyan sa ulitawo ug mikatawa kini. “Hahahahaa ikaw jud ba di ka mayaga-yagaan. Pagtarong ra gud ug lingkod, ara ang relo o.” Gipatong ni Marie sa ibabaw sa tiyan ni Luis ang relo.

Bug-at ang relo, bugnaw. Nagtarong ug lingkod si Luis ug gibutang sa iyang mga palad ang relo. Iya kining gihikap-hikap. Danlog ang relo, murag salog nga gikan gi florkwakan. Sa lahi nga anggulo pud, maklaro sa relo ang kahayag sa bombilya sa garahe. Makahilo ang suga na bulawan.

“Umom ka kamot, ngano?” Gibalhin ni Marie ang iyang nawong sa relo. “Hala kanindot! Nakatago siya sa karton pero sakto ang oras sa relo. Kuyaw siguro kaayo nig bateri? O bag-ong tago lang? Ngano naa man na sa karton gibutang Luis?”

“Kay Lolo man ni, ” tubag ni Luis.

“Diay? Nganong mura mag haytek? Daghan pa gyuy butones. Basig selpon na pagpindot ha?”

“Ayaw!”

“Kadalo ana niya oy!” Mitindog si Marie ug gipagpagan ang iyang pantalon. “Lakaw nako uy.”

Nitindog pud si Luis. “Ayaw sag lakaw, sorry…” Gitunol niya ang relo kay Marie. “Ara o basta ayaw ihulog ha? Kay Lolo man gud ni.”

“Gusto ra man nako mamindot.” Gikuha ni Marie ang relo ug nagpindot-pindot sa butones. “Wa may nahitabo oy. Pasayloa jud ko sa akong pagkapakialamera. Ara oh kuhaa na.”

Gitunong ni Marie ang relo sa nawng ni Luis. Kuhaon na unta ni Luis pero mas nihayag ang palibot na gikan mismo sa relo ang kahayag. Mihayag ang tibuok garahe. Nabulag si Luis. Nawad-an siyag kusog. Nakadungog siya nga ningsyagit si Marie. Nadungog pud niya ang sarili niya nga syagit. 

Taod-taod kay nibalik ra ang panan-aw sa ulitawo. Katapad niya si Marie. Gunit gyapon niya ang relo. Nakalingkod sila sa yuta. Wala na ang mga karton. Wala na ang garahe. Wala na ang balay nila Luis. Sa ilang palibot, nanlabas ang daghan kaayong mga babae ug lalaki, ug ang ilang mga buhok kay tag-as kutob sa ilang mga bat-ang.

This short story is a translation of U Eliserio’s “Maganda ang Hinaharap,” part of his second collection Tungkol sa Aso. Click here to read about his upcoming third collection, Eksamen at iba pang kuwento ng pag-ibig.