U Z. Eliserio

by U Z. Eliserio

translated into Waray by Jessie Ramirez

Una hiya nga ginbisita tulo nga gab-i tikang han ira pagkadto han klinika. Adto han sulod han kuwarto hi Marie, nakaturog na an iya mga bugto han igbaw han double deck. Pirit na nag-aaram hi Marie, pero diri niya masabtan an mga salita han iya libro. Paparungun na kunta niya an iya desk lamp ngan ti puwesto na ha double deck han mapakulaw hiya ha bintana.

Ngan kinita niya an iya anak. Kanawong niya ini. Dagko nga mga mata, guti nga irong. Nakabuka an baba hini, parang magyayakan.

Wara mabati hi marie, asya dinuok hiya han bintana.

Nawara naman hi Candy.

Tulo ka beses pa ini naliwat nga pahinabo. Kada gab-i. Tungod han ikalima nga pagpasabot han iya anak, ginpukaw ni Marie an iya bugto nga iya upod han kuwarto. Pero, san-o pa man makalusad tikang han double deck an iya bugto, nawara na an bata ha bintana. 

Nagbag-o han estilo hi Marie. Han sunod nga gab-i, imbes na dumuok, iya nala ginyaknan, “Kay ano Candy? Kay ano ka pa napakita? Ano it im karuyag nga paghimuon ko?”

Sinagbang an iya anak, pero dire ini mabatian ni Marie. Dinuok hiya han bintana.

Ngan nahinabo naman an diri niya inaasahan.

Gintapo hiya ni Candy.

Napaatras hi Marie, nahitalindas. Nahirantok han ligid han double deck – nahingaturog. Aga na han mapukaw hiya. Nagdadagmit pagtima para han iya klase. Urhi na hiya inabot. Waray hiya han kahuwisyohan hit iya mga klase, an paningodto na nag-iristorya an iya mga kabarkada na patay na hi Angelo han kitaa ha parking lot han kaagahun. “Pirit mayak nangunguyab han girlfriend hit usa nga ka-frat,” siring han usa nga sangkay.

Diri aram ni Marie kun matawa or mag-uuraw. Kahuman han klase, naglibot anay hiya upod an iya mga barkada ha mall san-o umuli. Pagdatong ha ira balay, inabtan niya nga wara an iya nanay, waray an iya mga bugto. Adto la an iya tatay.

Ginyawaan hiya hini. “Kay ano yana ka la?” Pakiana hini, sabay hithit han iya yosi.

Waray ini pansina ni Marie, sinaka hiya pasingat han iya kuwarto.

Sinunod an tatay.

Bag-o masirado ni Marie an portahan, sinulod an iya tatay ha kuwarto. Ginhaplos an iya balikat. “Maka-usa na nga semana,” siring hini. “Siguro maupay ka na hit yana.”

Ginduso ni Marie an iya tatay. Sinampal hiya hini. Tipadalagan sana an babaye tipagawas, pero gindusu hiya tipakat ha kama. “Naato ka na? Ano ba it mayda hit imo lalaki nga wara ak?”

“Marie! Marie?”

An iya nanay! Dinatong na.

May tinuktok han pinto han kuwarto. Binuhat hi Marie habang an iya tatay tipakat ha portahan. Han pagsulod han bugto ni Marie, ginuwa an iya tatay. “Ipapadayon ta ini nga pag iristorya hit iba nga adlaw!”

Han kinagab-i-han, han magpakita hi Candy, dinuok hi Marie, dinuok daman an iya anak/ Ngan hit una nga pagkahinabo, binati ni Marie an ginyayakan han iya anak. “Nanay,” siring ni Candy, “Nanay, kay ano ak nim pinabay-an?”

Aabotun kunta ni Marie an kamot han iya anak, pero an salaming la an iya nahikaptan.

Nawara naman hi Candy.

Wara kahingaturog hi Marie. Han batia niya an tilaok han kamanukan, binuhat hiya ngan dineretso ha banyo. Kahuman pumarigo nga magliwan, nasingat hiya ha kusina ngan inabtan nga nag-uuraw an iya nanay. “An im iroy,” siring hini, “an im iroy, gin-atake ha puso.”

Wara pag-uraw hi Marie. Tinawa hiya. Nagtinawa hiya han nagtinawa.

Han kinagab-i-han, nagpakita nadaman hi Candy. Imbes na dumuok hi Marie ha bintana, kinadto hiya han iya kama ngan hinigda. Nagkamang hi Candy tipakat ha iya. Gin-akay niya ini, yinakap. Dungan hira nga nag-uraw. “Pasaluy-a anak, pasayluy-a ako.,” siring ni Marie. “Nursing an ak gin-aadman, pero diri kita namangnu.”

Gamit an mga gudti na kamot, kinuha ni Candy an taklap ni Marie, ginamit para punasan an iya mga luha. “Babay, nanay,” siring ni Candy. “Babay, nanay.” Ngan nawara an iya anak. Liwat wara kahingaturog hi Marie.

Liwat, ginhulat niya an pagtilaok han kamanukan. Pinarigo hiya ngan nagliwan ngan siningadto ha kusina.

Ngan didto niya hiabti an iya nanay, nahuyang han salug.

Puros dugo an ira kusina.

Linuhod hi Marie duok han lawas han iya nanay. Gin-akay niya ini ngan yinakap. “Babay, nanay,” siring ni Marie. “Babay, nanay.”

Kahuman hat, wara na kitaa ni Marie an iya anak.

This short story is part of U Eliserio’s first collection, Apat na Putok. Click here to read about his upcoming third collection, Eksamen at iba pang kuwento ng pag-ibig.