U Z. Eliserio

by U Z. Eliserio

translated into Waray by Jevinson Fernandez


Iba na it sitwasyon ha ira balay. Diri na ginkakastigo han iya amay an iya iroy. Waray na gihap hira pagputik. Nadiri hi Mo nga hunahunaon nga may’da relasyon an duwa nga aktibidad. Malipayon na hiya nga diri ginkakastigo an iya iroy. It iya kinahanglan yana, magpahuway. Mag-usaan.

“Pagsarit kan Ben.” Adto hira ha libong, nagsisilhig han mga patay nga dahon. “Pero Ma–” “Kay ano nga nagsiring ka pa ha akon kun diri ka man la gihap matuod?” Gumuko nala hi Mo ngan sumulod ha balay. Nakit-an niya an iya amay ha sala.

Nagsasarang ha center table han damo nga mga papeles ngan litrato nga Polaroid. “Malakat ako hit Sabado. Magbebeach kami hit akon barkada.” “Mayda ka ngay-an mga sangkay?” Diri hiya siniplatan ni Sarhento Bene. Nagkikinita la hiya han sulod han folder.

“Mga kaupod ko ha org.” Ginkulbaan hiya tungod han iya pagbinuwa.

“Nagsarit ka na kan imo nanay?”

“Oo”

“Kay ano nakikipag-istorya ka pa ha akon?”

Diri bumaton hi Mo. Ginkita niya an folder. “Kaso?”

Ginbutang ni Sarhento Bene an folder ha center table. “Kitaa.”

Ginkit-an ini ni Mo. Mga profile ini hin lima nga tawo. Mga Koreno nga nagpapanggap nga mga Chinese nationals. “Droga?”

“Maaram ka, diri la mag-itom nga tawo it im gindidiri. Tanan nga lahi, imo ginhuhusgaran.”

Gintapik niya an braso. “Labi na ha imo kalugaringon.”

“White slavery?”

Ginsara niya an folder. “Mga mamamatay-tawo. Matood ka o diri, mga serial killer ini hira. Tulo na an ira ginkidnap. Diri ka natuod? Tsino na an nangingidnap. Ngan diri hira naaro hin ransom. Ginluluto nira an ira mga nakukuha. Ngan igsusulod ngan igseserber nira hit mga kaonan/karinderya.”

“Kay ano daw la, karuyag nira nga ma-convert an iba nga tawo ha cannibalism?”

“Amo iton it misteryo.” Sumulod hiya ha kwarto, paggawas may’da dara nga white board. Ginsabit niya an white board ha pader. Nagdrowing hin mga lidong ngan gindugtong-dugtong. “Palit hin pasalubong para ha imo nanay.”

Ginkita hin usa pa ni Mo an folder, ngan dumiretso hiya ha kwarto. “Permanent marker an imo gingamit.”

Ha iya kwarto, nag-ihap hiya han mga dadad-on nga bado. Biyernes hit gab-i hiya malakat ha Quezon City, kulop hit Domingo hiya mabalik. Duha ka adlaw ngan duha ka gab-i hiya maukoy ha Alaminos. Nag-andam hiya hin duha nga t-shirt (ngan usa nga extra), duha nga pajama (ngan usa nga extra), duha nga boxers (ngan usa nga extra), duha nga pares hin medyas (ngan usa nga pares nga extra), usa nga saruwal nga extra, usa nga jacket tungod hit kahagkot ha bus, dose nga Good morning towel. Nag-andam liwat hiya hin toothbrush, tooth paste, sabon para ha iya nawong, sabon para ha lawas ngan shampoo.

Gab-i han Byernes ada na hiya ha estasyon hit bus ha EDSA. Pumila dayon hiya, ngan ginmemorize an numero han bus. Han naglabay nga tuig, makadto unta hira han iya amay ngan iroy ha Baguio. Nagpareserba hira, nagbayad hin sayo’ para maupay iton malingkuran ha sasakyan. Han pag-ulpot han bus, pumila hira. Naglabay an mga minuto, pero diri gumuti an pila. Nagpakiana na an nanay ni Mo. Diri na ngay-an kinahangalan pumila an mga nakapagbayad na. Para han mga diri pa nakapagbayad adto nga pila, mga chance passenger.

Gintaw-an hira han konduktor. Gingawas na hadto ni Sarhento an iya tsapa. Ginakastigo niya an konduktor. Diri nagreklamo an lalaki nga buto an simod, pero diri liwat hira nga tulo nakakadto ha Baguio.

Mas barato hin gutiay iton bus tipa-Alaminos. Kay diri man espesyal nga bus nga may’da cr iton sulod. Nabaraka hi Mo, kay maihi hiya nga tawo. Mabug-at an iya maleta, makuri pagdinara samtang ada hira hit stop-over. Pero nadiri liwat hiya nga bayaan ini. Nadiri liwat hiya nga magpugong it pag-ihi. May’da hiya nabasa hani la nga naglabay nga semester hiunong pagpugong it pag-ihi. Nasiring an iya titser, metapora daw iton. Para kan Mo, klaro iton mensahe: kun magpugong iton pag-ihi, mamamatay an tawo.

Naghuhunahuna hiya kun maupay makisangkay hit iya sapit. Lagas nga babayi ini, parehas hit iya iroy: magasa, kahon it nawong, matarom it mga tusok. Ngumisi ha iya han iya paglingkod, nagsarit nga ig-aadjust it hagkot hit aircon. Makikiistorya na unta hi Mo pero gingawas han babayi an iya cellphone. May’da ini gintawagan, ginbubuyawan. Hunahuna ni Mo, asawa niya it iya kaistorya. O kabit hiton iya asawa. Nakangisi la gihap an babayi kahuman han tawag.

May’da wi-fi iton amon nasakyan nga bus. Nasagap ini han iya cellphone. Waray la hiya pakakonektar. Karuyag niya pumalit hin bag-o nga cellphone. Pananglitan an HTC One X. May’da na ngay-an hadto dinhi ha Pilipinas. Pero naghuhunahuna gihap hiya kun maghuhulat nala hiya han Galaxy Note nga Ice Cream Sandwich na an OS. Damo nga konsiderasyon, pagpili pala hin cellphone.

Magkabarda it nalingkod ha atubangan ngan ha luyo ni Mo. Mas lagas ha iya, bangin magkausa nga kompanya hira. Call center ada, bangin team building it kakadtoon.

Maaringasa hira, danay green jokes pa gud. Gumuko nala hi Mo kun diri na niya makontrol an iya pagtawa. May’da usa nga lalaki, matambok, halaba it buhok, hiya la it mahilom. May’da ini dara nga dako nga kamera, baga hin braso hit kahalaba it lente. Panay click ini. Diri ini naupod han ira pagtitinawa, diri ini nakikiistorya. Basta kuha la hin kuha hin litrato ha iya mga katrabaho ngan kaupod ha bus. Nanboboso hit diri kalugaringon nga buhi. Nag-iisog hi Mo hit mga nauupayan hit photography. Kay nauupayan liwat iton iya amay. Damo na nga lente an naitsa hini ha iya iroy. Hadto, nasiring hi Mo nga kinahanglan tanan nga photographer patayon, amateur man o propesyonal. Siguro takna na nga makiayon hiya ngan pumalit na hin camera. Iya ginkit-an an brand han camera han matambok nga lalaki. Nikon ini, 5100 o 3100, usa la hini nga duha. Maupay daw iton nga klase? Ini na litratista nala iton akon sasangkayon? Sapit iton nira, usa nga braso la iton iya hirayo ha babayi nga nakipag-away han iya asawa ha cellphone.

“A, ma’am,” siring ni Mo, tinapik niya an braso, “pwede kita magbalyo hin lungkuran?” Ngumisi ini ha iya. “Diri.”

Aga na hira umulpot ha Alaminos. Kinmaturog hi Mo. Mabuto na an iya pantog, dumalagan hiya tipagawas hit bus, gindadanas it maleta. Waray niya kakit-an an cr han estasyon. Damo hin duro it mga tawo, baga mga bulate ha basurahan.

Kinadto hiya hin usa nga lalaki nga waray t-shirt. “Tricycle, boss?”

“Hain iton cr, manong?”

“Waray bumaton an lalaki”

Ginkita ni Mo na may’da tattoo nga cobra ha dughan an lalaki. “Sige boss, tricycle. Maaram ka ngain it Papi Resort?”

“Adto didto iton cr, boss.”

Sapit la ngay-an han tindahan han tiket. Nagsiring an tricycle driver nga babatayan niya an maleta ni Mo, pero dumiri hiya. Matakas unta hi Mo han lalaki nga may’da tattoo nga cobra. Pero pagkaihi, naghunahuna hiya nga kinahanglan liwat niya nga magrenta hin sakayan tipa-Papi Resort. Lugaring sumakay hiya ha tricycle nga dumog. Diri la an lingkuran an baga ginhimo la ha kahoy nga kariton.

Harayo an iya biyahe, mayakan an driver. Engineer daw ini, hiya kuno an nagdisenyo han Papi Resort. Karuyag kunta ipakiana ni Mo kun ano nga klase nga engineer it nagdidisenyo hin building, pero may’da na ada hini. Karuyag kunta ipakiana ni Mo kay ano nga nagda-drive hiya hin tricycle kun engineer hiya, pero ha itsura han mga kalsada (kalalakin-an nga nag-iirignom ha may kanto, mga basurahan nga nagsasarang, mga bata nga hubo nga nagmumulay ha butnga hit kalsada, usa nga patay nga karabaw), bumalik an iya dila han iya panlilibak. Ginpara niya an kakurian ha iya pangita.

Alas otso eksakto umabot hira ha Papi Resort. 150pesos an inaro han driver nga nagpakilala nga Engineer Reny Barretto. Ginhatag niya an iya cellphone number. Magtext daw la hi Mo kun karuyag niya mag-sightseeing, o kumadto ha mall o bar o beach. Nagpasalamat hiya, gindanas an maleta ngan nagcheck in.

May’da pa namamahaw ha dining area ha Papi. Tulo nga pares hin lagas nga ‘kano ngan Filipina.

Baga hira Jay ngan Gloria nga tikang ha Modern Family, an kaso Columbian kuno hi Gloria.

Malangsa imbes nga mapang-ad an baho hiton dagat, ngan natusok ha mata an reflection hini ha adlaw. Ha Room 6 gindara hi Mo han babayi tikang ha Check in counter. Room 9 iton sapit hini, imbes nga 7 o 8. Kun may’da la hiya smartphone karuyag unta niya kumuha hin panorama nga picture, para igpakita an magkasunod nga 6 ngan 9 nga kwarto. Pero waray hiya smartphone, lugaring sumulod nala hiya samtang gin-abrehan han babayi tikang ha check in counter an portahan. Nabatian niya an pag-abre han portahan hit room 9.

Igsasara na unta niya an portahan samtang umagi ha iya atubangan an usa nga babayi. Hitaas ini, magasa, maitom pa ha ulikba, may’da gutiay nga sombrero nga asul it kolor. Kilala niya ini. May’da ini kanawong nga iya kilala. Sikat ini. May’da ini kanawong nga sikat. Nakit-an niya ini ha Facebook ngan nahusayan hiya pero diri niya gin-add as friend. Nakit-an na niya ini dida han iya inop. Diri hiya maaram kay ano pamilyar an nawong han babayi, pero ngumanga la hiya han pag-agi hini.

Lima ka minuto kahuman hini nawara ha iya pangitaon, ginsara ni Mo an portahan.

Humigda hiya ngan ha diri niya maexplikar na panhitabo , diri na la niya nahubo an iya sarwal.

Kumaturog utro hiya ngan nag-inop hiya tungod han babayi.

An dagko niya nga mga mata. An iya mga ngipon nga nabusag pa hin duro tungod ha iya nawong nga maitom. An iya buhok nga nagkolor hin kayumanggi tungod ha adlaw. An iya mga suso nga gutiay. An iya mga pa-a nga baga kahirayo hit doorknob ha tuna.

Udto na magmata hi Mo. Diri la nasidlit an adlaw, napapaso pa an iya pa-a han sirak han adlaw. Gin-abrehan niya an telebisyon. Waray hiya plano nga magkita hin TV, karuyag la niya nga masulit an iya ginbayad nga sobra 2K. The Vampire Diaries an palabas ha etc. Han cr, nakit-an niya nga mahinay an tubig han bidet, bisan todo na iton pihit niya ha gripo na sapit hit inodoro. Mapaso hin duro an setting han ira shower heater. Nag-aalburuto it iya tiyan, dumiretso hiya ha dining area hit Papi Resort.

It aadto la an babayi nga maitom ngan an menu nga listahan han mga mahal nga pagkaon. 500 para ha pasayan. Umorder hiya hin inihaw nga baboy ngan Coke. Ginkikit-an niya an babayi. Nagbabasa hin libro, nakadto ha nasisirakan nga parte hiton dining area, harani hiton dagat.

Bumalhin hi Mo hin lamesa, gin-ilob an paso para la magpapansin. Siyahan nagsinipol hiya. Dedma la an iya crush. Gingawas niya an iya cellphone. Tungod kay baratuhon la, waray ini mp3 player, pero may’da radyo nga FM. It kaso waray hira mabatian kun diri static ngan reporter nga nagbabalita ha Pangasinense. Kahuman, humirani hi Mo ha iya, umubo hin maka-duha, ngan nagpakilala ha babayi.

“Mo?” Ginbutang han babayi an libro ngan humitaas an kiray.

“Anselmo it akon ngaran. Maraksot ano?” Ginbasa ni Mo an pamagat nga nakaemboss ha cover. The Lord of the Rings, nasiring an mga bulawan nga letra. “Maupay?”

“Natuod ka hit pagbabasa hin libro?”

“A–”

“Natuod ka nga waray ini data, kay kun kinahanglan naton hin impormasyon may’da kita makukuhaan hin impormasyon nga mas masayon”

Nahunahuna ni Mo an iya pagbabasa hiunong ha krav maga ha Wikipedia. Oo, may’da nagcorrect ha iya hiunong nga “katutubo” ini ha Israel, pero para ha iya toto-o ngan tama an iya nakuha nga impormasyon tikang ha internet. “Hunuhuna ko, oo. Siguro para ha iba, iton pagbabasa nira hit libro, ano nala, tic. Eccentricity. Pero usa ka adlaw, magigin obsolete nala iton.” Ginlalaum nala hiya nga maruyag an babayi nga ginyakan niya an iya toto-o nga opinion hiunong hini.

“Maaram ka hit deperensiya hit nobela ha iba nga anyo, sidngon ta hit sine, telebisyon, teatro, o musika?”

“Ginbabasa ini?”

“Ginbabasa ini hin nag-uusaan?”

“Baga anti-social man iton?”

“Diri la baga. Kun mahihibaruan la hiunong ha kalibutan iton imo kinahanglan, mahibaruan hiton gawas, makikit-an mo ini ha dyaryo, mga dokyumentaryo, oo pati iton mga ginbabasa ha internet. Pero it pagbabasa hin libro, an ginhahatag hini para ha kalugaringon. Mahihibaruan hit kalugaringon. Dahil may’da ka kaupod kun nagkikita ka hin dula, o namamati hit banda, nadanas ka hini nga baga parte ka hit usa nga grupo. Asya liwat kun nagbabasa ka ha internet. Igseshare mo ha Facebook, igkoquote mo ha Twitter. May’da ka kaupod hit pagbasa, ngan waray mahihimo nga paghibaro hit kalugaringon.”

“Kay ano, diri pwede nga pananglitan may’da ka ginbabasa nga libro ngan naupayan ka ha usa nga linya, mag-oonline ka ngan igko-quote mo ini ha Twitter?”

“Pwede. Kun asshole ka.”

Umulpot na an inorder na inihaw ni Mo.

Bumalik an babayi ha pagbabasa. “Elizabeth,” siring hini.

Gintunga-tunga pa la ni Mo hin gudtiay an inihaw na baboy, han igbutang ni Elizabeth an libro. “Human ka na?” Gintuhog niya an piraso hin taba ngan balat.

“An siyahan nga libro.”

Samtang nagsasamsam, ginbasa ni Mo an blurb han nobela. “Waray cliffhanger?” Ginhunahuna niya kun naupayan ba hiya han pelikula nga tikang an istorya ha libro. An iya nahunahuna la tulo nga beses ini nga nanominate ha Academy Awards. “O maraksot it cliffhanger?”

“Nagugutom la ako.” Gintawag hini an waiter.

“Ay, manong, igfollow up ko la unta an Coke.” Gintagan ni Mo hin inihaw hi Elizabeth. “Ano it im’ gin-order?”

“Pasayan.”

“Karasa.”

“Talaga? Diri pa ako nakakakaon hiton bisan san-o.”

“Tinuod?” Kun diri la allergic hi Mo, pasayan an iya gin-oorder bisan mahal pa ini.

“Maruruyagan mo ini, sigurado”

“Pagsaro kita. Diri ko iton makakaon nga tanan”

“Ay, ayaw, allergic ako.”

“Kay ano nga maaram ka nga marasa?”

“Han siyahan ko nga kumaon hini, usa ka bandehado an akon naubos. Nagpupurula na ak hadto siyahan pala nga timo pero waray ko pagdiri. 8 pala ak hadto. Hasta yana, nahinumdom ak hadto.” Naglaway hiya. Gintimo niya an usa nga dakot hin kan-on ngan duha nga strip hin baboy, pero waray hini ka-wara an iya paglalaway.

Umulpot an gin-order na pasayan ni Elizabeth. Waray pa an Coke ni Mo. “Kay ano nga nakanhi ka ha Alaminos, yana nga mauran?”

“Ambot. May’da ako nakit-an nga ad ha internet.” Tumuk-ab hiya. “Ikaw?” Bumalik an waiter, may’da dara nga orange juice para kan Elizabeth. “Manong,” siring an babayi, “alayon, follow up an iya Coke.” Gintudlok niya hi Mo. “Aanhi an akon bugto. Upod an pamilya han iya boyfriend. Hira la unta. Lugaring nagkasakit hiya, kinahanglan kumanhi ako para batayan hiya.”

“Seryoso? Bangin kinahanglan niyo bumalik ha Manila.”

“Sipon la” Ginparutan niya an pasayan, ginpugot an ulo. “Plano ini nga tanan han akon nanay.”

“Oo?” Umulpot an order na Coke ni Mo. Nagpasalamat hiya ha waiter. Nagtoast hira ni Elizabeth. “Kay ano sugad?”

“Matatapuran ta ikaw, Anselmo?”

“Basta diri la hit password.”

Ngumisi ini. Baga ivory it iya mga ngipon. “Diri tinood nga boyfriend han akong bugto ini nga amon ginsisiring na iya boyfriend. Diri ngani ini nanligaw ha iya. Hiya pa lugod an nanligaw, pero diri asya it tawag hiton. Basta, sangkay hiya hit pamilya, ngan pirmi kaupod hit ira mga biyahe. Ha ira ini nga Papi. Idudul-ong ko unta an akon bugto. Pinagbus hiya han akon nanay. Nauran hadto nga Huwebes, pero pinagbus hiya. Para magkasakit. Para kinahanglan alagaan hiya han iya ginligawan nga diri unta niya liligawan nga iya na naging boyfriend yana. Makuri ba an plot?”

“Kun waray kuno sense, karuyag sidngon tinuod.”

Tumindog hi Elizaeth, han iya pagbalik may’da niya dara nga platito. Kumuha hiya hin usa ka piraso hin pasayan. Binutang ha lamesa ni Mo. “Kaon,” siring han babayi. May’da ini ginkuha tikang ha iya hand bag, usa ka banig nga gamut ngan ginbutang niya ha platito.

Anti-hystamine. “Nasisina ka ba ha akon tungod gin-istorbo ko an imo pagbabasa asya karuyag mo ako patayon?” “Maitom la ako Mo, diri la nimo nakikit-an pero mapupurula na ako.” Gingawas hini an usa pa nga banig hin anti-allergy, uminom hiya hin duha nga tabletas. “Pagtapodha akon. Kay nagtapod ako ha imo.”

Nakita ni Mo nga nagpupurula an mga mata ni Elizabeth. Ginbutang niya ha gilid an inihaw nga baboy ngan kinaon an pasayan ha platito.

Gintunga nira an order ni Elizabeth, kahuman hini umorder hira hin usa pa.

Pasado ala una na hira nahuman pagkaon.

“Tubtob ka san-o dinhi?” pakiana ni Elizabeth. Ginsulod niya an Lord of the Rings ha handbag.

“Domingo hit aga. Kulop?”

Tumangdo an babayi. “Room 6 ka? Kadtoa ako unina na gab-i. Kaon kita.” Diri pa bumaton hi Mo, lumakat na ini. Ginsundan han iya mata an mga pa-a han babayi. Gumawas ini han Papi Resort. Pastilan nga magbabantay hin bugto, magbibeach pa yada ini. Ngan nalipong hiya nga kanina pa niya gin-iilob. Dumalagan hiya tipabalik ha Room 6 para igsuka an pasayan.

Nagpupurula pa hiya pag-ulpot han ala sais.

Pero iya ginpirit nga maghilam-os, magbihis, ngan kumadto ha kwarto han babayi nga maysala kay ano hiya harapit nga mamatay. Nag-abre an portahan han iya ikatulo nga pagtoktok. Nasusuka pa hiya.

Diri nawong ni Elizabeth an kumarawat ha iya. Mabusag ini nga babayi. Diri ini baga kabusag hit parot hin bunay, kay baga ini kabusag hiton white board. Pero hitaas ini pareho ni Elizabeth, may’da gihap magkapareho nga sul-ot nga sombrero, pink imbes nga blue, ngan maghusay it mga ngipon. Umubo ini ngan gumuliat, “Ate!”

Umulpot dayon hi Elizabeth. “O, kay ano nga bumuhat ka? Umihi la ako. Ginoo ko Maria, nadiri ka na maupay iton imo lawas. Aanhon daw la naton pagbiyahe kun sinisip-on kala gihap?”

Umubo utro an babayi nga mabusag. “May’da ka bisita.”

Hadto la nasabtan ni Elizabeth hi Mo. “Ay.” Humuring ini ha iya bugto, “Higda daw. Mabalik ako dayon.” Gumawas ini, ginsara an portahan. “Nangalimot ako han aton sabot.”

Nawara an tipa-gawas nga suka ni Mo. Nahulog nga tanan an asido ha butas han iya tiyan, lugaring naawod hiya. Kasiring niya witty banter an nahitabo ha ira nga duha ni Elizabeth, ngan masunod na unta an romantic nga pangaon. “Ayos la.” Ginkita niya an iya kwarto. “Mauli na kamo?”

“Ginhunuhuna ko an imo ginsiring. Maupay kun harani kami hit maupay nga ospital. It kaso, kinahanglan ada kami ha Manila.” Ginpidlit hini an iya kamot. “Pasayloa ak”

“Ighahatig nim it imo number?”

Tumangdo hi Mo. “Kuhaon ko an imo.”

“Teka lang.” Bumalik ini ha kwarto, ngan paggawas may’da ini dara nga cellphone nga danay na nakikit-an ni Mo. “Bale…”

“Amo Iton an Windows Phone han Nokia?”

“A, zero, a, oo. Lumia 900. Bale zero…”

Gingawas ni Mo an iya cellphone ngan nagbuwa nga ginkukuha niya an number ni Elizabeth.

Random nga numbers an iya gin-save. “Ini,” siring niya.

“Miskol mo ako?” Nakapout ini.

Kay ano nga hi ikaw an nakapout, hi ako ngani an nadismayo. Diri man hiya fetus pero ginhulog hiya. “A, sorry waray ko load. Pero pramis, buwas hit agahon magpapaload ak. Ngan igtetext kita”

“Sige.” Gindilaan hini an iya imim. “So, kay ano na?”

“Text text nala.”

“Oo, oo. Gawas kita pagbalik mo.”

“Oo, oo. May’da ka utang ha ak na dinner date.”

Gin-abrehan hini an portahan. “Nag-andam ka na?” huring hini.

Waray batia ni Mo han baton han bugto ni Elizabeth. Ginbulsa niya an iya cellphone ngan tipa balik na unta hiya ha iya kwarto. “Text text,”huring niya. Iginsuksok niya an iya susi ha doorknob. Ginkikinitaan han iya mga mata an mga letra han Room 6.

“Oy.”

Waray lumingi hi Mo ha babayi.

“Oy, teka.”

Umabat ni Mong nga may’da kumapot ha iya balikat. An iya nakit-an baga nahuhulog an nawong ni Elizabeth ha iya nawong, samtang pumiyong hiya ngan ginsalo niya an imim ni Elizabeth pinaagi han iya imim.

Asya an siyahan nga harok ni Mo ha babayi. Mahulos an harok ni Elizabeth. Dako it baba hini, baga kakaonon an im-im ni Mo, o it bug-os nga nawong niya. Igsusulod unta niya an iya dila pero nag-unay na an dila han babayi ha iya.

Nangungurog hiya kahuman. May’da laway ha iya baba.

“Pagtext kun may’da ka na load, ha?” Bumalik hi Elizabeth ha Room 9.

Pumahuway la hi Mo ha iya gintitindogan. Diri niya maproseso an nahitabo. Nalilipong hiya, diri niya sigurado kun tungod ini han pasayan o han nawarayan hiya han iya hangin ha usa, napulo, saysenta o pira pa na mga segundo han iya siyahan nga harok ha babayi. Nawara an butas han iya tiyan, ginsalyuan hin libog an iya pagkaawod. Bumalik gihap kahuman hini an asido, ngan an pagrerebolusyon han iya lalamunan. Nangungurog an kamot, gin-abrehan niya an portahan han Room 6.

Kumadto hiya ha banyo pero diri para sumuka.

Ha banyo, nakit-an niya na may’da nabayaan nga panty. Diri hiya sigurado kun kan Elizabeth ini o kan Maria, diri niya iginbulsa. Itom ini. Itom an kolor han panty. Karuyag niya nga kuhaon ini, kun mahibaruan niya nga kan Maria ini, dida nala niya ighahapil.

Diri nangaturog hi Mo. Bug-os nga gab-i han Sabado, gin-aabat niya an paglakat nira Elizbeth. Han maabat niya an pag-abre han portahan han Room 9 ngan mabatian an pagdanas han mga de-gulong nga bag, nag-ihap hiya tipa-napulo ngan gumawas ha kwarto. Tikang han mesa nga ira ginkaonan hin pasayan, ginkita niya nga ginbibitbit ni Elizabeth ngan usa pa nga lalaki hi Maria tipa-sulod hit usa nga van. Han umandar na tipaharayo an sasakyan, kumadto hi Mo ha check in-an ngan inaro an number ni Elizabeth. Waray ighahatag han lalaki nga bantay, pero umulpot an lalaki nga bumulig igsakay hi Maria ha van ngan ginsiring niya nga nagsala hiya it pag-save han number ni Elizabeth, bisan nahitaas it kiray han lalaki ginhatig niya an impormasyon nga kinahanglan ni Mo. “Pabor iton,” siring han lalaki, “usa nga adlaw, pag hi ako naman it nanginginahanglan, bubuligan mo ako.”

Tumangdo hi Mo. Waray arao han lalaki an iya number ngan waray hiya plano nga bumalik ha Alaminos, samtang oo la hiya hin oo. “Usa nga adlaw, makakabulos gihapon ako ha imo.”

Gintext niya dayon hi Elizabeth. Ginsiring niya nga may’ada ngay-an hiya load, nga kasiring la ngay-an niya nga waray na. Diri ini bumaton. Ha siyahan nga oras, an hunahuna ni Mo bangin ada pa ha biyahe an babayi. Han duha nga na oras an lumabay, ginmiskol na niya ini. Han tulo na nga oras an lumabay, gintawagan na niya ngan waray hiya plano nga ig-cancel an tawag.

Napulo nga oras an lumabay samtang bumaton hi Elizabeth. Naaawod ini hin duro, diri kay waray ini ha iya pakabaton pero dahil ha iya tiyahin ngan nanay nga kaupod ngay-an nira ha van. Umulpot hira kahuman nira magpaniudto. Ginpirit nira dayon an boyfriend (na diri boyfriend) ni Maria, ginpuri an Papi Resort ngan umaro hin tour ha Alaminos. An grabe-grabehan ha tanan, nabatian ni Elizabeth nga pinagtsitsismisan han nanay han boyfriend nga diri ni Maria ngan usa na waitress hiunong ha ira pamilya. Jologs kuno hira, labi na kuno hi Elizabeth – pero maupay ini ha iya makiistorya kun ha atubangan.

“Maupay nga maaram ka han akon number,” an urhi nga text hini, may’da pa smiley nga nakakindat.

Bumulos la ngay-an. Kay ano daw la niya nahibaruan nga diri ko tinuod nga ginkuha an iya number? Ngan kay ano ginharokan niya ako samtang maaram naman hiya nga waray ako plano nga igtext hiya.

Waray kumaturog hi Mo. Hinulat nala niya an pagsidlit han adlaw. Alas singko ini umulpot. Kahuman kumarigos hiya. Ala sais kumadto hiya ha dining area, umorder hiya hin sunny side up nga bunay ngan manga. Alas syete nagcheck out na hiya. Gintext niya hi Engineer Reny para igdulong hiya ha estasyon han bus. Napulo nga minuto pala umulpot na ini.

“Kun pupwede Manong, agi kita hit mauupay nga kiritaon. Bisan maiha it biyahe.” Karag an iya pagkadto, waray importante na nahitabo ha iya. Oo, sidngon naton nakilala niya hi Elizabeth, pero naabat hiya nga kilala naman na niya ini, waray an iya ginlalaum nga panhitabo hit halimaw o rebelasyon tikang ha langit.

Ginbabay-og an bunay han tricycle, nakit-an niya an lighthouse (may’da nakasablay nga nagsasarayaw ha butnga), ngan duha nga monumento. Usa nga bunguton nga lalaki ngan usa nga babayi na may’da sibat ngan kalasag, magkaatubang.

“Hira ano iton,” siring ni Engineer Reny, “hi Limahong. Ngan hi Urduja.”

“Hin-o hira?”

“Ay, ambot.”

Kahuman hini, may’da trenta nga minutos nga puro dagat an nakikit-an niya. Ngan, an pamilyar nga display hin mga lalaki nga nag-iirignom ha kanto, basura nga nagsasarang, mga hubo nga bata nga nagmumulay ha butnga hit kalsada, ngan usa nga patay nga karabaw. Pira pa na patay nga karabaw an akon makikit-an?

Duha pa nga karabaw nga patay an nakit-an ni Mo, san-o niya makita utro an lighthouse. Sisidngon na unta niya kan Engineer Reny an urusahon nga kiritaon han ginpara niya an tricycle. Namudmod hi Mo ha plastic nga windshield han tricycle.

“Manong, kay ano–?”

“Ay, ambot ha im. Naengkanto ada kita.”

“Karuyag nimo nga baliktaron ko an akon bado?”

“Kanina pa ako nagbaliktad han akon bado. Ikaupat na naton gin-again ini nga lighthouse.”

Pinaspasan ni Engineer Reny an tricycle.Pinasapsan an bus tipa-Cubao. Pinaspasan an taxi nga ginsakyan ni Mo tipa-uli. Pinaspasan liwat an metro han taxi.

Pag-ulpot ha balay, kay waray hiya ha iya kalugaringon, nagmano hi Mo ha iya amay.

Umatras hi Sarhento Bene. “Kaluoyan ka hit Ginoo,” siring hini.

Dumalagan tipa-kwarto hi Mo.

“Nadakop ko na ngay-an an mga serial killer!” Guliat han iya amay. “Kulto ngay-an hira!” Kaagahon hit Lunes hiya nagmata. May’da pito nga miskol it iya cellphone. Unom it tikang ha iya nanay. Ngan usa it tikang kan Elizabeth.

This short story is part of U Eliserio’s first collection, Apat na Putok. Click here to read about his upcoming third collection, Eksamen at iba pang kuwento ng pag-ibig.