U Z. Eliserio

by U Z. Eliserio

translated into Cebuano by Gil Nambatac

Lahi na ang sitwasyon nila sa ilang balay. Wala na ginabugbog sa iyang ama-ama ang iyang inahan. Pero usahay na lang ang ilang panagtagbo sa ilang mga lawas. Dili na lang hunahunaon ni Mo nga adunay relasyon ang duha ka aktibidad. Malipayon na siyang wala gitamas-tamasan ang iyang nanay. Ang kinahanglan man sad niya karon mao ang pagpahuway. Mag-inusara.

“Pananghid na didto kay Ben.” Naa sila sa hardin, gapanilhig sa mga patayng dahon.

“Pero Ma–“

“Nganong mananghid pa man ka nako kon dili man sad diay ko nimo kuhaon diri?”

Miyuko si Mo, misulod sa balay. Nakit-an niya sa sala ang iyang ama-ama. Nagkasalimuang sa center table ang mga bagang papeles ug mga litratong polaroid. “Molakaw ko karong sa Sabado. Mag-beach mi sa akong mga barkada.”

“Naa diay kay mga amigo?” Wala siya gitan-aw ni Sarhento Bene. Nagtutok ra kini sa sulod sa usa ka folder.

“Mga kauban nako ni sa org.” Hapit mapandol ang pinitik sa iyang kasingkasing sa bakak nga giyawit.

“Nanaghid naka sa imong mama?”

“Oo.”

“Nganong nakigstorya pa man ka nako?”

Wala mitubag si Mo. Milili siya sa folder. “Kaso?”

Giplastar ni Sarhento Bene ang folder sa center table. “Tan-awa gani.”

Gitan-aw ni ni Mo. Mga profile kini sa lima ka tawo.Mga Koreanong nagpaka-Chinese. “Droga?”

“Ikaw bitaw no, dili lang sa Itom ka suko. Tanang tawo, dali ra kay ka makahukom ba.”

Gipikpik niini ang braso. “Hilabi na pag-abot sa imong kaugalingon.”

“White slavery?”

Gisirado niini ang folder. “Mga mamatay-tao. Sa motuo kag sa dili, halos serial killer na gano. Tulo na ang ilang nakidnap. Dili ka makatuo no? Tsina na ang gapangidnap. Ug dili sila gapangayog ransom. Pangluto-on nila ang ilang gipang-kidnap Pagkahuman ilang ipangbaligya sa mga karinderia.”

“Ngano mana, gusto nilang mahimong cannibal ang mga tawo?”

“Mao na ang katingad-an.” Misulod kini sa kwarto, paggawas niini gabitbit nag-white board. Gisab-it niya kini sa dingding. Nagsugod dayon og drawing og mga circle-circle, nga gipangtakdo sa usag usa. “Palitig pasalubong imong mama.”

Gilili ni Mo ang folder sa kas-ang higayon, bag-o kini milakaw padulong sa iyang kwarto.

“Permanent marker nang gigamit nimo.”

Sa kwarto, iyang gibana-bana kon unsang gamit ang iyang pangdad-on. Biyernes sa gabii siya mobiya sa Quezon City, hapon sa Dominggo na siya makabalik. Duha ka adlaw ug duha ka gabii siya magdugay sa Alaminos kon man gani. Naa na siyay giandam nga duha ka t-shirt (ug usa ka extra), duha ka pajama (ug usa ka extra), duha ka boxers (ug usa ka extra), duha kaparesan sa medyas (ug usa ka pares nga extra), usa ka pantalong extra gawas sa pantalong iyang suoton, usa ka hacket para sa katugnaw sa bus, dose ka Good morning towel. Nag-andam sad siyag toothbrush, tooth paste, sabon para sa dandruff sa iyang dagway, sabon para sa lawas ug shampoo.

Gabii sa Biyernes naa na siya sa estasyon sa bus sa ESDA. Diretso na siyang milinya, ug gi-memorize ang numero sa bus. Atong miaging tuig, dapat mangadto sad sila sa iyang ama-ama ug inahan sa Baguio. Nakapa-reserba na sila, nagbayad og sayo para nindot ang malingkoran sa ilang sakyan. Pag-abot sa bus, milinya na sila. Human sa pipila ka minuto, wala pa migamay ang linya. Nakabantay sila nga naa nay mga tawo sa bus. Nangutana ang mama ni Mo. Dili na diay kinahanglang molinya pa ang mga nakabayad na. Para lang ni sa mga wala nagpareserba, mga chance passenger. Gikataw-an sila sa konduktor. Didto na gigawas ni Sarhento ang iyang tsapa. Gibugbog niini ang konduktor. Wala na nagreklamo ang lalaking naghubag na ang ngabil, pero wala sad lage sila nakadayon sa Baguio.

Barato gamay ang bus padulong Alaminos. Saon man nga dili mani ang espesyal nga bus nga adunay CR sa sulod. Nabalaka si Mo, kay pala-ihi ra ba kini nga tawo. Bug-at ang iyang maleta, lisod bira-birahon kon manghunong sa stop-over. Pero dili sad siya mosugot nga ibilin ni. Dili sad niya pugngan-pugngan ang iyang ihi. Aduna siyay nabasahan miaging semestre mahitungod sa pagpugong-pugong og ihi. Matod sa iyang magtutudlo, metapora daw kini. Para kay Mo, klaro ang mensahe: pag ginapugngan-pugngan ang ihi, mamatay ang tawo.

Nakahunahuna siyang makig-amigo sa iyang katapad. Tigulang na kini nga babaye, adunay kaanggid sa iyang inahan: niwang, adunay mga angulo ang panagway, hait sama sa usa ka tunok. Mitingsi ang tigulang sa iya dihang milingkod siya tapad niini ug nananghid kon mahimong ma-adjust ang buga sa aircon. Makigstoryahanay unta si Mo sa dihang gigawas sa tigulang ang iyang cellphone. Naa siyay gitawagan, ug mikatay ang mga pisteg giatay sa iyang gilingkoran. Pamati ni Mo, ang iyang bana ang iyang kaaway. O kabit ba kaha sa iyang bana. Nakatingsi pa gihapon ang babaye human sa iyang makalilisang nga tawag.

Naay wifi sa bus. Makita man sad niya kini sa iyang cellphone. Dili lang siya makakonekta. Buot niyang mopalit og bag-ong cellphone. Mga kalidad sa HTC One X. Naa naman diay ing-ana sauna pa ang Pilipinas. Pero nakahunahuna sad kini nga magpaabot na lang sa Galaxy Note nga Ice Cream Sandwich ang OS. Daghang mga konsiderasyon, diha lang gani sa pagpili og cellphone.

Sa likod, sa atbang nga lingkoranan, ug sa atubangan ni Mo galingkod ang usa ka barkada. Mas tigulang pa sa iya, morag parte sa usa ka kompanya. Call center siguro, basig team building ang ilang tuyo. Mga saba-an kaayo sila, puro green jokes. Miyuko na lang si Mo pag dili na niya makayang makontrol ang iyang mga tawo. Adunay usa ka lalaki, tambok, taas og buhok, siya ra ang hilomon. Bitbit niini ang usa ka camerang dako kaayo, sama sa usa ka braso kataas ang lente. Perti ang kuha niinig mga litrato. Wala sad siya gaapil-apil sa kaalegre sa grupo, wala sad siya nakigstorya. Sige lang kinig kuha og mga litrato sa mga kauban sa trabaho sa bus. Gapanglili sa kaugalingong kinabuhi.

Suko si Mo sa mga tawong mahiligon sa photography. Mao man god kini ang hilig sa iyang ama-ama. Pila na sad ka mga lente ang ginadukol niini sa iyang inahan. Sauna, sumala ni Mo kinahanglan tanang photographer, amateur man o propesyunal, kinahanglang patyon. Siguro panahon na para makiuso na siya ug mopalit na sad og camera. Gipaningkamotan niyang makita nga brand sa tambok nga laki. Nikon kini, 5100 o 3100, naa ra aning duha. Nindot na kaha na? Ang litratista na lang kaha ang iyang amigohon. Tapad nila kini sa wala, usa ka braso lang ang kalay-on gikan sa babayeng nakig-away sa iyang bana sa cellphone.

“A, maam,” ingon ni Mo, dala pagpikpik sa braso niini, “puyde bang makigbaylog lingkoranan?”

Gitingsian lang siya niini. “Dili.”

Buntag na dihang nakaabot na siya sa Alaminos. Nakatulog si Mo. Kabuthonon na ang iyang pantog, dali-dali siyang midagan pagawas sa bus, bitbit ang iyang maleta. Dili niya makita ng CR sa estasyon. Daghan kaayog tawo, morag mga ulod sa basurahan.

Giduolan siya sa lalakeng walay t-shirt. “Tricycle, boss?”

“Asa ang CR, nong?”

Wala mitubag ang laki.

Gidalikyatan og tan-aw ni Mo ang tattoo niining cobra sa iyang dughan. “Sige boss, tricycle. Kabalo ka asa ang Papi Resort?”

“Tu-a didto boss ang CR.”

Tapad ra man diay kini sa tindahan sa tiket. Mihagad ang tricycle driver nga bantayan ang maleta ni Mo samtang nangihi, pero midumili kini. Dapat gani, gitakasan na ni Mo ang lalaking adunay tattoo nga cobra. Pero pagka-ihi, nakahunahuna siya nga gakinhanglan sad siyag sakyanan nga marentahan padulong sa Papi Resort. Maong gisakyan na lang sad niya ang tricycle nga kagangkagang. Kaguba-on na kini, dili lang ang lingkoranan ang adunay dating nga ginama gikan sa kahoy sa kariton.

Layo pa ang biyahe, perti ka istoryador sa driver. Engineer daw kini, siya daw ang nagdisenyo sa Papi Reosrt. Buot untang ipangutana ni Mo kon unsang klaseng engineer ang gadisenyog building, pero basin diay nga naa gyod diay. Buot untang ipangutana ni Mo kon nganong gadrive na lang og tricycle ang usa ka engineer pero sa talan-awon sa kalsada (mga lalaking gainom sa kanto, mga basurang gaawas-awas, mga batang hubo nga nagdula-dula tunga-tunga sa kalsada, usa ka patay nga kalabaw), miuk-ok ang iyang dilang manawayon. Gisalikway niya ang kapobrehon gikan sa iyang panan-aw.

Mga eksaktong alas otso siyang miabot sa Papi Resort. Usa ka gatos ug singkwenta pesos ang singil sa driver nga nagpailang si Engineer Reny Barretto. Naghatag siyag cellphone number. Magtext lang daw si Mo kon gusto siyang mag-sightseeing o moadtog mall o bar o beach. Nagpasalamat siya, bitad-bitad ang maleta ug nag-check in.

Naa pay namahaw sa kanan-anan sa Papi. Tulo ka pares sa tigulang nga puti ug Filipina. Morag silang Jay ug Gloria sa Modern Family, kaso Colombian lang si Gloria. Bahog anso imbes nga parat ang huyohoy sa dagat, ug gapangtusok sa mata ang repleksyon sa adlaw. Sa Room 6 gidala si Mo sa babaye sa check in counter. Room 9 ang katapad niini, imbes nga 7 o 8. Kon naa lang siyay smartphone, puyde na unta siyang mokuhag panorama nga litrato para mapakita ang pagkaduol sa 6 ug 9. Pero wala siyay smartphone, maong misulod na lang siya human giabrihan sa babaye gikan sa check in counter. Nadungog niyang miabri ang pertahan sa room 9. Isirado na unta niya ang pertahan paglabay sa usa ka babaye sa iyang atubangan. Taas kini, niwang, itom pas ulikba, adunay kalo nga bulok asul. Kaila siya niini. Naa siyay kamay-on nga iyang kaila. Sikat kini. Aduna siyay kaparehang sikat. Nakita na niya kini sa Facebook ug nagwapahan siya niini pero wala niya kini gi-add as friend. Nakita na kini niya sa iyang damgo. Dili niya masuta kon nganong pamilyar kaayo sa iya ang dagway sa babaye, pero nakanganga siya sa paglabay niini.

Lima ka minuto dhihang nawala kini sa iyang panan-aw, gisirado ni Mo ang pertahan. Mihigda kini ug, sa rason nga dili niya matino, wala siya nagtangtang og pantalon. Natulog siyag balik. Ang babaye iyang nadamgohan.

Ang dako niining mga mata. Ang mga ngipon niini mas miputi pa ang hitsura tungod sa itom niining panagway. Ang buhok nahimo ng tabonon tungod sa adlaw. Ang mga tutoy niining gamay. Ang mga batiis samas gilay-on sa doorknob ngadto sa yuta.

Udto na nakamata si Mo. Wala lang milili ang adlaw, gisunog gyod niini ang iyang tiil nga nakabalandra atubangan sa bentana. Giabri niya ang telebisyon. Wala siyay plano nga motan-aw, gusto lang niyang suliton ang gibayad nga milapas og duha ka libo. The Vampire Diaries ang naa sa screen sa etc. Sa banyo iyang nabantayan nga hinay ang agas sa bidet, bahalag perti na iyang adjust sa gripo tapad sa inidoro. Pagpabukal lang ang nag-inusarang setting sa shower heater. Nagkutoy na ang iyang kut-kuto, miadto siya sa dining area sa Papi Resort.

Ang tawong naa ra didto mao ang nag-inusarang itomon nga babaye ug ang menu nga listahan sa mahalong mga pagkaon. Lima ka gatos para sa ulang. Mi-order siyag inihaw nga baboy ug Coke. Ginatan-aw-tan-aw niya ang babaye. Gabasa kinig libro, nasa parte sa dining area nga naigo sa adlaw, kinaduolan sa dagat.

Mibalhin si Mo og lamesa, giantos ang kainit para lang mapapansin. Una, nagtaghoy-taghoy kini. Gidedma lang siya sa iyang crush. Gigawas niya ang iyang cellphone. Kay baratohon, wala kini mp3 player, pero adunay radyo nga FM. Kaso wala siyay laing madunggan kon dili ang static ug ang reporter nga gabalita sa pinulongang Pangasinense. Sa kataposan, miduoal na lang siya, miubog ikaduha, ug nagpaila sa babaye.

“Mo?” Gibutang niya ang libro ug mipataas sa iyang kilay.

“Anselmo man god ang akong full name. Law-ay kaayo no?” Gibasa ni Mo ang ulohan nga naka-emboss sa cover. The Lord of the Rings, proklamasyon sa mga bulawanong titik.“Nindot?”

“Motuo ba ka sa pagbasag libro?”

“A–”

“Motuo ba ka nga wala kaayo ni pulos, kay kon magkinahanglan tag impormasyon, naa may mas daling sapa nga masalopan?”

Nahunahunaan ni Mo ang iyang pagbasa-basa mahitungod sa krav maga sa Wikipedia. Oo, adunay nag-correct sa iya mahiutngod sa “lumadnon” niini sa Israel, pero sa iyang panan-aw sakto ra man ang iyang nakuhang impormasyon gikan sa Internet. “Sa akong tan-aw, oo. Siguro para sa uban ang pagbasag libro kay pang, kanang pang, tic. Eccentricity. Pero moabot ang adlaw, nga mahimong obselete kini.” Nag-ampo na lang siya nga magustohan sa babaye ang iyang gitubag nga maoy iyang tinuod nga opinyon kaysa sa kon unsay panan-aw nga opinyon niini.

“Kabalo ba ka kon unsa ang kalainan sa nobela sa ubang arte, sama sa sine, telebisyon, teyatro, musika?”

“Ginabasa kini?”

“Ginabasa kining mag-inusara.”

“Di ba morag anti-social?”

“Dili lang morag. Kon kahibalo lang mahitungod sa kalibotan ang imong kinahanglan, kahibalo sa gawas, igo na ang dyaryo, mga dokumentaryo, o ang mga gibasa-basa sa Internet. Pero ang pagbasag libro, ang ginahatag niini mao ang kahibalong pangsulod. Mga kahibalo mahitungod sa kaugalingon. Kay naa man kay laing kauban sa pagtan-aw og drama, o maminaw og banda, ug isip parte sa usa kagrupo nimo ni natagamtaman. Ing-ana sad dihang magbasa ka sa Internet. I-share mo sa Facebook, mag-quote ka sa Twitter. Naa kay kaubang magbasa, ug wala kay mahimong pagpangukay sa kaugalingon.

“E nganong, dili ba diay puydeng gabasa kag libro, dayon naa kay nagustohan nga linya, ug mag-oonline ka para iquote sa Twitter?”

“Puyde. Kon asshole ka.”

Miabot na ang inihaw ni Mo.

Mibalik ang babaye sa pagbasa. “Elizabeth,” matod niya.

Maoy pagkahiwa ni Mo sa pinikas nga baboy, gusto niyang pina-strips kon mokaon og unod, dihang gibutang ni Elizabeth ang libro. “Nahuman na nimo?” Gituhog niya ang na tambok ug panit.”Ang unang libro.” Samtang gausap-usap kini, gibasa ni Mo ang blurb sa nobela. “walay ciffhanger?” Kamulo siyang hunahuna kon nagustohan ba niya ang salida nga gibasehan niini. Ang nag-inusarang misulod sa iyang hunahuna kay ikatulong higayon kining na-nominate sa Academy Awards. “O pangit ang cliffhanger?” “Gigutom lang ko.” Gitawag niini ang waiter. “Ay, nong, follow-up lang nako tong Coke. “Gialokni Mo ug inihaw si Elizabeth. “Unsay gi-order nimo?” “Ulang.” “Lami-a.” “Mao ba? Wala pa ko nakatilaw ani sukad-sukad.” “Tinuod?” Kon dili lang allergic si Mo kato unta ang iyang orderon, bahalag mahal pa kini. “Maganahan ka ana, sure ko.” “Ali, mangaon ta. Di man sad nako to mahurot.” “Ay dili pwde, allergic ko.” “Giunsa nimo pagkahibalo kon lami?” “Katong unang kaon nako, usa ka bandehado ang akong nahurot. Namula nako sa unang hungit palang, pero wala ko mihunong. Eight pa lang ko ato. Hangtod ron, mahinumdoman pa gihpon nako.” Naglaway siya. Mihungit siyag usa ka kautsaraan nga kan-on ug duha ka strips nga baboy, pero dili niini malabwan ang paghanduraw sa ulang nga nakadalag dangan.

Miabot na ang ulang ni Elizabeth. wala pa gihapon ang Coke ni Mo. “Nganong nasalaag man ka dinhi sa Alaminos, ting-ulan man kaayo?”Nagpakibo lang sa abaga si Mo. Naa koy natan-awan nga ad sa Intenet.” Midighay siya. “Ikaw?” “Mibalik ang waiter, naay gidalang orange juice para kay Elizabeth. “Non,” ingon sa babaye. “Pa-follow-up na lang pod ko sa iyang Coke.” Gitudlo iya si Mo gamit ang palasingsingan.”Naa man god diri ang akong isguon. Kauban niya ang pamilya sa iyang boyfriend. Sila lang dapat. Kaso nagkasakit-sakit. Kinahanglan nakong adtuon para atimanon.” “Seryoso ba? Basig kinahanglan na ninyo mobalik sa Maynila.” “Sip-on ra man nuon.” Binalatan niini ang uang, gitangtangan og ulo. Plano man sad ni tanan sa akong mama.” “Oo?” Miabot na ang Coke ni Mo. Nagpasalamat siya sa waiter. “Nagtoast sila ni Elizabeth. “Giunsa?” “Masaligan ba ka, Anselmo?” “Basta ayaw lang ng password.”

Mitingsi kini. Morag ivory ang iyang mga ngipon. “Dili man gyod boyfriend sa akong igsuon kining among ginatawag nga boyfriend niya. Wala man lang gani siya gipanguyaban ani. Siya pa gani ang nanguyab ato, pero siyempre dili ing-ana ang tawag ato. Basta, higala siya sa pamilya, ug nakisakay lang siya sa mga biyahe nila. Sa ilaha ning Papi. Dapat, ako gani ihatod sa sakyanan ang akong igsuon. Gipa-bus siya sa akong inahan. Huwebes to ug gaulan, pero gipa-bus pa gihapon siya. Para magkasakit. Para kinahanglang atimanon. Sa iyang gipanguyaban nga wala niya gipanguyabang gipanguyaban siya nga boyfriend na niya. Dili ra ba tantong libog ang plot?”

“Kon wala kaayoy sense, pasabot ana tinuod.”

Mitindog si Elizabeth, pagbalik niya naay dalang platito. Mikuha siyag usa ka piraso nga ulang. Gipatong kini ni Mo sa lamesa. “Kaon ta,” ingon sa babaye. Naa kini gikuha gikan sa iyang handbag, nagpatong sa mga banig sa tambal tapad sa platito.

Anti-hystamine. “Nadaot ba nako imong pagbasa maong gusto ko nimong patyon?”

“Itom lang ko, Mo, maong dili nimo mahalata nga namula na ko.” Naggawas kinig usa pa ka banig nga anti-allergy, miinom og duha ka tabletas. “Salig lang nako. Nagsalig sad ko nimo.”

Nakita sad ni Mo nga namula na ang mga mata ni Elizabeth. Gipadaplin niya ang inihaw nga baboy ug gikaon ang ilan sa platito.

Gitung-an nila ang order ni Elizabeth, pagkahuman mikuha pag usa pa.

Lapas ala una na sila nahumag kaon.

“Hangtod kanus-a ka taman diri?” pangutana ni Elizabeth. Gisuksok niini ang Lord of the Ring sa handbag.

“Dominggo sa buntag. Ikaw, hapon?”

Miyango ang babaye. “Room 6 ka, no? Panuktok unyang gabii. Manihapon ta.” Ug bag-o pa makatubag si Mo, milakaw na kini.

Gisundan niyag tan-aw ang paa sa babaye. Mihawa kini sa Papi Resort. Grabe sad ni siya makaamping sa iyang igsuon, magbeach siguro. Gipasagdan lang niyang mabati ang kaganinang ginapugngang kalipong. Midagan siya pabalik sa Room 6 para isuka ang ulang.

Gapamula pa gihapon siya pag-abot sa alas-sais. Pero gipugos niyang maghilam-os, mag-ilis, ug moadto sa kwarto sa babayeng maoy hinungdan kon nganong hapit siya mamatay. Miabri ang pertahan sa ikatulo niyang panuktok. Kasuka-on pa gihapon siya.

Dili nawong ni Elizabeth ang iyang nakita. Puti-on ang babaye. Dili sama sa hugawng puti sa itlog kundili ang sama kaputi sa white board. Pero pareho ra silang kataas ni Elizabeth, adunay suot nga kapareha nga kalo, pink imbes nga blue ug nindot ang ngipon. Miubo kini ug misiyagit, “Ate!”

Naa na didto si Elizabeth. “O, nganong mibangon man ka? Miihi ra gani ko. Diyos ko Maria, dili man guro ka ganahan maayo. Unsaon mana nato pagbiyahe unya kon gatulo pa na imong ilong?”

Miubo balik ang babayeng puti. “Naa kay bisita.”

Ayha ra napansin ni Elizabeth si Mo. “Ay.” Mihunghong kini sa iyang igsuon, “Paghigda na. Mobalik ra dayon ko.” Migawas kini sa kwarto, gisira ang pertahan. “Nakalimot kos atong sabot.”

Nawalag kalit ang suka sa tutunlan ni Mo. Nahulog tanang asido sa nahimong buslot sa iyang tiyan, tungod sa kaulaw. Abi niya usa ka witty banter ang nahitabo kanilang duha ni Elizabeth, ug masundan sa usa ka romantikong panihapon. “Okay ra kaayo.” Milingi kini sa iyang kwarto. “Manguli na mo?”“Gihunahuna man god nako ang imong giingon. Nga mas maayong moduol mi sa nindot nga ospital. Ang nakaapan, kinahanglang nasa Manila mi.” Gipislit niini ang iyang kamot. “Pasensya gyod kaayo” “Kuhaon nako imo number, ha?” Miyango si Mo. “Kuhaon sad nako imo.” “Taymsa.” Mibalik kini sa kwarto, ug pagbalik niya sa gawas dala na niini ang iyang cellphone nga usahay sad nga makita ni Mo. “Kanang…” “Mao bana ang Windows Phone sa Nokia?” “A, zero, a, o. Lumia. Lumia 900. Kanang zero…” Gigawas ni Mo ang iyang cellphone ug kunohay gikuha ang numero ni Elizabeth. Mga random number ang iyang gi-save. “Ni-a o.” ingon niya. “I-miskol ko ha?” Naka-pout kini. Nganong ikaw pay nakapout, ako man gani ang imong gi-Indian? Dili man siya fetus pero gilaglag siya. “A, sorry wala koy load. Pero pramis, ugma sa buntag magpa-load ko. Dayon itext tika.” “Ah, sige.” Gidilaan niini ang kaugalingog mga ngabil. “So, unsaon?” “Text-text na lang.” “Oo, oo. Mangaon tas gawas pag nakabalik na sad ko.” “Oo, oo. Naa pa gani kay utang nga dinner date sa ako.” Giabrihan niya gamay ang pertahan. “Andam na ba ka?” hunghong niini.

Wala nadungog ni Mo ang tubag sa igsuon ni Elizabeth. Gibulsa niini ang iyang cellphone ug milakaw pabalik sa iyang kwarto. “Text-text.” hunghong niya. Gisulod niini ang iyang yabi sa door knob. Nipilit ang iyang panan-aw sa mga letra sa Room 6.”Oy.” Wala giatubang ni Mo ang babaye. “Oy, taymsa.” Nabatian ni Mong nga naay mikuhit sa iyang abaga. Ang nakita niya kay morag nahulog ang dagway ni Elizabeth sa iyang nawong, maong mipiyong siya ug gisalo niya ang ngabil niini sa gamit iyang ngabil.

Mao to ang unang halok ni Mo sa babaye. Basa mohalok si Elizabeth. Dako ang baba niini morag lamyon na niini dili lang ang mga ngabil ni Mo kondili ang tibuok nawong. Isulod unta niya ang iyang dila pero nakauna na nga nakasulod ang dila sa babaye.

Nagpangurog siya pagkahuman. Naay laway sa iyang suwang.”Pagtext ha kon makaload na ka?” Mibalik si Elizabeth sa Room 9. Nagpabilin sa makadali si Mo sa iyang gitindogan. Dili na niya maproseso ang nahitabo. Nagkalipong-lipong siya, dili siya sigurado kon tungod pa ba sa ulang o tungod nawad-an siyag hangin sa usa, napulo, saysinta, o kon pila man gani kasegundo ang kadugayon sa unang balak s ababaye. Nawala ang buslot sa iyang tiyan, nailisdan sa pagpanghinam-hinam ang iyang kaulaw.Mibalik ang asido, ug ang pag-asdang sa iyang tutunlan. Gapangutog ang iyang kamot, giabrihan niya ang pertahan sa Room 6.

Miadto siya sa banyo dili para mosuka.

Sa banyo, nakit-an niya ang naay nabilin nga panty. Kay dili siya sigurado kon kay Elizabeth to o kay maria, wala niya gibulsa. Itom kini. Itom nga panty. Gihunahuna niyang kuhaon kini, kon mahibaw niya nga kang Maria ayha ra dayon niyang ilabay. Wala kaulog si Mo. Tibuok gabii sa Sabado, nagpamati ra siya sa paghawa nila ni Elizabeth. Dihang nakabantay siya sa pag-abri sa pultahan sa Room 9 ug makadungog ang pagligid sa mga de-ligid nga bag, nag-ihap siya hangtod napulo ayha siyang hilom nga migawas sa iyang kwarto. Gikan sa lamesang gikan-an nilang ulang, gitan-aw niyang karga-karga ni Elizabeth ug ang usa ka lalaki si Maria pasulod sa usa ka van. Pagkaharurot palayo sa maong sakyanan, miadto si Mo sa check-in-an para pangayoon ang numero ni Elizabeth. Dili kini ihatag sa lalaking gabantay didto, pero miabot ang lalaking mitabang nga isakay is Maria sa van ug pag-ingon ni Mo nga nasayop siyag save sa number ni Elizabteh, bisan pag mitaas ang kilay sa lalaki, gihatag gihapon sa lalaki ang impormasyong gikinahanglan. “Pabor na ha,” ingon nini. “Usa ka adlaw kon ako na sad ang naay kinahanglanong pabor, unta imong pagbigyan.”Miyango si Mo. Wala mn sad gipangayo sa lalaki ang iyang number, ug wala sad isyay planong mobalik sa Alaminos, maong oo ra sisyag taman-taman. “Usa ka adlaw, mabayran pod tika.” Gitext dayon niya si Elizabeth. Giignan niya nga naa pa man diay siyay load, abi lang niya nga wala na. Wala kini mitubag. Sa unang oras nga mialabay, ang excuse ni Mo apra sa babaye kay nasa biyahe kini. Dihang duha na ka oras ang milabay, gi-miskol niya kini. Sa ikatulong pras nga milabay, mitawag na gyod siya ug wala siyay plaong putlan dayon ang linya kon man gani tubagon niya kini.

Napulo ka oras tanan-tanan ang milabay bag-o pa nakareply si Elizabeth. Naulaw kaayo kini dili kay wala dayon siya nakatubag sa tawag ni Mo, kondili tungod sa iya-an ug inahan nga kauban diay nila sa van. Miabot sila human sa ilang pagpaninudto. Gikulit sa duha ang uyab nga dili ni Maria, gidayig og ayo ang papi Resort ug nangayog tour sa Alaminos. Ang mas grabe ani, wala tuyo-a ni Elizabeth nga madungog ang pagtsimis sa inahan sa uyab nga dili ni Maria ug sa usa ka waitress mahitungod sa ilang pamilya. Ga-jologs-jologs kini sa ila, hilabi na kay ELizabeth– nga perting dayig pag nakaatubang.

“May na lang gani kabalo ka sa akong number,” ang kataposang text niini, naay smiley ug nakakindat.

Mibalos ra diay. Giunsa kaha niya pagkahibalo nga wala gyod nako gikuha ang iyang number? Ug nganong iya kong gihalokan kon kabalo man diay siyang wala koy planong motext niya? Kon kabalo man diay siya, that’s a funny word.

Wala na mibawig tulog si Mo. Gitagbo na lang niya ang pagsidlak sa adlaw. Alas singko na siyang miabot. Pagkahuman kay naligo na siya. Alas sais na siya sa dining area, mi-order og sunny side-up nga itlod ug mangga.Alas syete naka-check out na siya. Gitext niya si Engineer Reny para ihatod siya sa estasyon sa bus. Napulo ka minuto pa lang miabot na kini.

“Kon puyde lang Nong, magpaagi ko sa mas nindot nga talan-awon. Bahalag mas madugay ang byahe.” Sayang ang iyang pag-adto, wala man sad siyay importanteng naengkwentro. Oo, nailhan niya si Elizabeth, pero gawas sa pagbati nga naihan na niya, wala ang ginadahom niyang engkwentro sa halimaw o rebelasyon gikan sa langit.

Giuyog ang itlog sa tricycle, nakakita siyag lighthouse (adunay gihalay sa nagwagayway sa tunga nga bahin), ug duha ka monumento. Usa ka balbason nga lalaki ug usa ka babaye nga naay bangkaw ug taming, magkaatbang.

“Si kuan mana,” ingon ni Engineer Reny, “si Limahong, Ug si Urduja.”

“Kinsa na sila?”

“Ay ambot lang.”

Pagkahuman adunay traynta minuto nga puro dagat lang ang makita. Pagkahuman, ang pamilyar nga display sa kalalakinhan nga nag-inom sa kanto, mga basurang nag-awas-awas, mga batang hubo nga nagdula-dula tunga-tunga sa dalan, usa ka patayng kabaw. Pila pa ka patayng kabaw ang makita nako?

Duha pa ka patayng kabaw anh nakita ni Mo bag-o niyang makitag balik ang lighthouse. Iingon na unta niya kay Engineer Reny ang katingad-ang talan-awon dihang ihunong niya ang tricycle. Misubsob si Mo sa plastic nitong windshield.

“Nong-unsay–?”

“Hala ambot lang sa imo. Na-engkanto man ata ta.”

“Gusto ba ninyong baliktaron nako akong suot?”

“Ganina pako nagbaliktad sa akong t-shirt. Pang-upat na nato gilabay-labayan ang lighthouse.”

Miharurot ang tricycle ni Engineer Reny. Miharurot ang bus padulong Cubao. Miharurot ang taxing gisakyan ni Mo pauli. Miharurot ang metro niini.

Pag-abot sa balay, wala siya sa iyang kaugalingon, mi-amin si Mo sa iyang ama-ama.

Nakaatras si Sarhento Bene. “Kaluy-an kas Ginoo,” papungapunga nga tubag niini.

Midagan pasulod sa kwarto si Mo.

“Nadakpan diay nako tong mga serial killer!” siyagit sa iyang ama-ama. “Kulto diay sila!”

Kadlawon sa Lunes na siya mimata. Naay pito ka mga miskol sa iyang cellphone. Unom gikan sa iyang inahan. Usa gikan kay Elizabeth.

This short story is part of U Eliserio’s first collection, Apat na Putok. Click here to read about his upcoming third collection, Eksamen at iba pang kuwento ng pag-ibig.